Diamentowa Droga -> Nr 46 -> Purba - rozetrzyj wrogów w pył
Mira Starobrzańska
_________
O symbolice purby
Purba (skt. kila, kilaka, kilkaja) to znana w rejonie Azji Wschodniej krótka broń ręczna wyrabiana ze skał meteorytów, stali lub brązu. Symbolizuje pokonywanie wszelkich przeszkód na drodze do oświecenia.
Najstarsze znane nam sztylety pochodzą z paleolitu. Na przestrzeni wieków przybierały one różne formy. W Polsce istniały mizerykordia i puginał oraz staropolski tulich; w świecie zasłynął gruziński kindżał, hiszpańska navaja, japońskie tanto i szkocki dirk. W Indiach znano kirpan – symbol siły i godności Sikhów oraz kila (kilaka, kilkaja) oznaczający szpikulec, kolec, a także przekłuwanie, przebijanie. To właśnie od tego ostatniego pochodzi imię Wadżrakilaja, znane w Tybecie jako Dordże Purba – Diamentowy Sztylet. Purba jest przedstawiana zwykle w granatowo-stalowym kolorze żelaza. Wyrabia się ją ze stali, meteorytów lub brązu i inkrustuje turkusami. Używana jako broń ręczna, przedmiot rytualny, forma medytacyjna, przyrząd leczniczy, symbolizuje niezmienną, niezniszczalną naturę diamentu oraz przybijanie, niszczenie ego – jednej z głównych przeszkód na drodze do oświecenia. Dolna część sztyletu reprezentuje skuteczne metody lub zręczne środki, a rękojeść – mądrość. Ostrze wbija się (metaforycznie) w światy piekielne pod ziemią, a trzon wznosi się pionowo ku światom bogów. Symbolika purby może jednak różnić się w zależności od formy, np. purba Góry Meru, którą między palcami trzyma Wadżrakilaja (tyb. Dordże Purba) oznacza „rozcieranie wrogów w pył” i stabilność Góry Meru jako pełnej manifestacji aktywności buddów w zjawiskowym świecie.
Potrójne ostrze symbolizuje przecinanie korzeni trzech trucizn (niewiedzy, pożądania i nienawiści). Miejsce osadzenia ostrza, w kształcie trójkąta, reprezentuje element ognia i gniewną aktywność. Głowa makary (nag, mityczny stwór wodny o głowie krokodyla, tapira lub smoka), znajdująca się w górnej części ostrza reprezentuje nierozdzielność metod i mądrości, a także nieustraszoność i pewności urzeczywistnienia. Purby używa się głównie w rytuałach ujarzmiania ziemi. Nagowie – odpowiedzialni za trąd i choroby związane z żywiołem wody – są jednym z głównych celów gniewnej aktywności purby. Skrzydła garudy i ornamenty nagów oznaczają też wrogość względem nagów. Potrójne ostrze symbolizuje także kontrolę nad trzema czasami (przeszłością, teraźniejszością i przyszłością) oraz nad trzema światami (ponad, na i pod powierzchnią ziemi). Płomienie emanujące z krawędzi ostrzy promieniują ogniem w dziesięciu kierunkach niszcząc wrogie siły.
Podobnie jak w katłandze, osiem aspektów rękojeści promienujących w ośmiu kierunkach może oznaczać Szlachetną Ośmioraką Ścieżkę, związane są one również z „bóstwami ośmiu linii przekazu”, które otaczają jidama Wadżrakilaję (więcej w dd 38 – przyp. red.) Trzy gniewne twarze nad górnym węzłem oznaczają jidamy – Wajroczanę, Hajagriwę i Jamantakę – związane z polem mocy purby. Niebieska prawa twarz niszczy gniew, lewa czerwona – pożądanie, a środkowa biała – niewiedzę. Te trzy twarze symbolizują również trzy kaje (dharmakaję, sambogakaję i nirmanakaję), a włosy związane w pojedynczy węzeł na czubku samej głowy oznaczają związanie wszystkich skrajności i konfliktów w pojedynczą naturę rzeczywistości. Dziewięć oczu oznacza dziewięć mądrości, najwyższą prawdę lub dziewięć pojazdów (skt. jana) nauk Buddy. Dwanaście czaszek tworzących koronę wokół głów to wolność od dwunastu ogniw współzależnego powstawania (skt. pratitjasamutpada). Połowa pięcioszprychowego dordże, wystająca z węzła na szczycie głowy, oznacza pięć mądrości Buddy i zawiera w sobie wyobrażenie lub sylabę nasienną Buddy Akszobji lub jego bodhisattwy, Diamentu w Ręce (skt:. Wadżrapani).
Podstawa, postument
Podstawki umożliwiają ustawienie purby w pozycji pionowej. Trójkątne drewniane podstawy często są ozdabiane gniewnymi formami, takimi jak np. czarne trójkątne „żelazne więzienie”, z czerwonymi płomieniami otaczającymi podobiznę wroga. Podstawek tych używa się również podczas ceremonii i rytuałów oraz na ołtarzach. Zgromadzenie dziesięciu purb ustawionych w dziesięciu kierunkach oznacza gniewną mądrość jidamów z mandali Dordże Purby. Tworzą one ochronny krąg lub sferę podczas rytualnego budowania mandali. Dziesięć bóstw gniewnej mądrości to: Krodhawidżaja (wschód), Niladanda (południowy wschód), Jamantaka (południe), Achala (południowy zachód), Hajagriwa (zachód), Aparadzita (północny zachód), Amrita Kundalin (północ), Trailokawadżaja (północny wschód), Krodhahumkara (zenit), Mahabala (nadir). Jidam Wadżrakilaja ucieleśnia oświeconą aktywność wszystkich Buddów, groźną lecz jednocześnie współczującą formę poskramiającą negatywne energie, które mogą przyczynić się do powstania przeszkód w praktyce dharmy. W naszej szkole purbę najczęściej widujemy u II Karmapy, Karma Pakszi. Jego nierozłącznymi atrybutami są złote dordże i purba – trzymana w lewej ręce – pokonująca wszelkie przeszkody na ścieżce.